Het probleem van de oplossing

Michiel Willekens

Waarom heb ik deze website gemaakt? Dit zal ik uitleggen aan de hand van het volgende verhaal over technologie.

Een verhaal over technologie en de mens

Een groep van 10 mensen werkt in een magazijn. Ze werken er al lang en het zijn vrienden geworden. Doordat ze elkaar goed kennen is het fijn samenwerken. De een is wat slimmer, de ander is handiger en een ander is vooral sterk. Allemaal hebben ze hun eigen manieren hoe ze hun werk zo goed mogelijk kunnen doen. En op vrijdag start het weekend altijd met een vrijdagmiddagborrel.

De laatste tijd wordt het alleen steeds drukker in het magazijn. Het lukt steeds minder vaak om op tijd te beginnen met de borrel op vrijdag. Een van de medewerkers bedenkt dat hij een app kan programmeren die hen gaat helpen met hun werk. In de app staan de locaties van alle producten in het magazijn, dan weet iedereen precies waar alles ligt. Zo gezegd, zo gedaan en de app wordt gebouwd. De app is een groot succes. Er wordt minder tijd verspild en niemand hoeft meer over te werken. De werkdruk wordt minder, en de sfeer is nog steeds top, iedereen is blij. Elke week begint de vrijdagmiddagborrel al om 4 uur.

Het succes wordt opgemerkt door de eigenaren van het bedrijf. De jongen die de app heeft gebouwd gaat full-time apps maken, ook voor andere locaties. Dus hij vertrekt naar het hoofdkantoor en gaat werken in een team met andere specialisten, programmeurs, data-scientists, logistieke experts en ontwerpers. De app wordt doorontwikkeld. De app kan nu een precieze looproute genereren en de app is aangesloten op het order-systeem. Er werken nu nog 9 mensen in het magazijn en een op het hoofdkantoor, maar de productiviteit wordt zoveel hoger dat inmiddels iedereen om klaar is om 3 uur.

Maar als iedereen om 3 uur klaar is, dan zijn er eigenlijk teveel mensen aan het werk. De eigenaren ontslaan twee mensen. Nu is iedereen weer om 5 uur klaar. De app wordt verder ontwikkeld, alle ‘quick-wins’ zijn inmiddels gedaan, er wordt nu ook Artificial Intelligence ingezet. De app vindt zo steeds meer mogelijkheden om het werk nog efficiënter in te delen. Meer mensen worden ontslagen, waaronder de leidinggevende in het magazijn. De app heeft ook de rol van de baas overgenomen. Er werken nu nog 5 mensen in het magazijn. Het werk is veranderd in een volledig geoptimaliseerd proces, waarin algoritmes beslisingen nemen die de werknemers nauwgezet moeten opvolgen. En die werknemers gaan inmiddels niet meer gezellig met elkaar gaan drinken, maar gaan elke avond uitgeblust naar huis.

Ontmenselijking door technologie

Wat is hier gebeurd? Door de technologie is de mens ontdaan van zijn menselijkheid. De mens is een robot geworden, een radartje in een technisch systeem. En wordt daar ongelukkig van.

De intenties waren oprecht, het team zocht naar een technische oplossing voor een reëel probleem. Dat is vaak het beginpunt van de ondernemer, van de startup of van de individuele programmeur: het oplossen van een probleem. Maar ondanks de goede intenties kan zo een nieuw probleem ontstaan, waarbij we onze menselijkheid elke keer een beetje inleveren bij de machine. Dit is het probleem van verregaande technologisering. Kunnen we dit voorkomen?

Kunnen we in dit proces van technologisering een schuldige aanwijzen en daar de oplossing zoeken? Is het de schuld van de programmeur die de wereld in eentjes en nulletjes ziet? Is het de ondernemer die continu zijn winst wil maximaliseren? Of moeten we de schuld geven aan het kapitalistisch systeem?

Misschien moeten we helemaal niet in schuld moeten denken. Zijn we niet in essentie gewoon technische wezens en kunnen we helemaal geen scherpe grens trekken tussen de mens en technologie? En is het juist ons geschenk dat we in staat zijn onze omgeving te beinvloeden door middel van technologie?

Op deze vragen zijn geen gemakkelijke antwoorden en ik heb ze ook niet. Maar ik wil werken aan moderne technologie die bijdraagt aan onze menselijkheid en ik kom graag met iedereen in contact die hier goede ideeën over heeft.